ftp nedir? ftp ile neler yapılabılır?

11. FTP yaparken dikkat edilmesi gereken hususlar var mı?
Tabii ki var!! Aşağıdaki hususlara dikkat etmemek çoğunlukla bir sürü boşa giden zamana mal olacaktır.

• EXE, .ZIP vb gibi dosyaları BINARY aktarın (transfer edin). FTP'de (genellikle) varsayılan aktarım biçimi ASCII dir.
  
• Anonymous FTP'de, bir directory içine girdiğinizde, genellikle, oradaki dosyaların isim, byte olarak büyüklük, tarih ve içeriğini belirten kısa açıklama satırlarının olduğu 'okubeni (readme)' dosyaları (bazen de INDEX dosyaları) vardır. Öncelikle bu ASCII dosyaları alıp okumak size çok yardımcı olacaktır.
  
• Anonymous FTP'de, şifre olarak LÜTFEN e-mail adresinizi doğru olarak girin. Bazı FTP merkezleri, e-mail adresinin uygunsuz girilmesi (ya da girilmeyip boş geçilmesi) durumunda FTP yapmanıza izin vermemektedir.
  
• Unix'te küçük/büyük harf ayrımı olduğunu her zaman akılda bulundurun. Özellikle, aktaracağınız dosyaların isimlerini tam yazın ve küçük/büyük harf ayrımlarına dikkat edip aynısını yazın.
  
• Kullandığınız bilgisayarın işletim sistemine özgü kısıt/özellikleri de bilmekte fayda var. (yerel dosya adı vermeler, dosya içeriği görme vb gibi özellikleri kullanabilmeniz icin -söz gelimi, DOS işletim sisteminde, dosya adı ve uzantısı için birtakım kısıtlamalar var).
  

12. Anonymous FTP'de dosya gönderilmesi ve incoming dizininin kullanımı
FTP'de bağlandığımız makinaya dosya göndermek istersek, bunu PUT komutu kullanarak yapıyoruz. Anonymous FTP'lerde bağlandığımız makinaya bir dosya gönderme (yani yazma) hakkımız -genellikle- yoktur. FTP siteleri, kullanıcıların belli bir süre dosyalarını koyabilmeleri için bir dizin açmışlardır : bu dizinin adı incoming. genellikle kök (root) dizininde, ya da pub'ın altında (pub/incoming) olarak bulunur. Anonymous FTP lerde, sadece incoming dizinine yazma yetkimiz vardır. Buraya alt dizin açabilir, program kopyalayabiliriz (PUT ile). incoming özellikle, kullanıcıların internet'te buldukları ilginç programları başkaları ile paylaşabilmeleri için güzel bir ortam. Bazı sitelerde incoming kullanımı kısıtlanmış olabilir. Bu kısıtlamalar değişiktir. Dizin açma, dosya upload etme (gönderme), dosya silme, incoming içindeki dosyaları görme, incoming içindeki dosya sayısı ve uzunluk limitleri vb gibi özelliklerden bir kısmı ya da tamamı iptal edilmiş olabilir.
Incoming kullanımında uymamız gereken bazı kurallar var :

• Herşeyden önce, incoming dizini herkesin kullanımına açık. Bu yüzden, fazla sayıda ve büyüklükte dosyayı bu alanda TUTMAMALIYIZ.
  
• incoming'e koyduğumuz bir dosyayı bir süre sonra silmeyi unutmamalıyız. Ancak, başkalarının upload ettiği dosyalara dokunmamamız lazım.
  
• incomin içinde lisanslı yazılımlar, uygunsuz dosyalar, prpoaganda içeren dosyalar vb bulundurmamalıyız.
  
• Eğer bir program koymuşsak (söz gelimi unzip.exe), aynı isimde kısa bir açıklama dosyası da koyup programın kısa bir tanımını burada vermeliyiz (söz gelimi, unzip.txt -dosya içinde, pkzip.exe'nin ZIP dosyalarını açan bir DOS programı olduğunu söyleyebiliriz).
  
• incoming'in uygunsuz kullanımına rastladığımızda, ilgili FTP Sitesi yöneticisine haber vermeliyiz.
  

13. Internet erişimim yok. e-mail ile FTP yapabilir miyim?
Evet, yapabilirsiniz. e-mail ile FTP komutlarının gönderildiği servisler vardır. Bu servisler, komutları mail gönderen kişinin adına işlerler ve sonucu mail ile kullanıcıya gönderirler. Eğer kullanıcı bir dosya istemişse, bu, genellikle, uuencode edilmiş olarak küçük parçalar halinde e-mail ile gönderilir (encode/decode hakkındaki bilgiyi "Elektronik Posta (e-mail)" kısmında bulabilirsiniz. Turkiye'de böyle bir servis var. Bu servisin adı 'Bilserv (Bilkent Mail Server)'. Bilserv Servisi Bilkent Üniversitesi'nde çalışmaktadır.
Bilkent Mail Server:
Mail server otomatik cevaplama yeteneği olan bir programdır. bilkent-server@bilkent.edu.tr, ve bilserv@bilkent.edu.tr, ya da mail-server@bilkent.edu.tr adreslerine bir dosya içinde gönderilen komutlara göre bazı bilgi ve/veya dosyaları belirtilen adrese gönderir. Program, komutları belirli bir syntax'ta beklemektedir; gönderilen dosya'yı okuduktan sonra şayet ciddi bir hata yoksa istenen bilgi ve/veya dosyaları gönderecektir. Program HER ZAMAN bir alındı mesaji (dosya içinde) gönderecektir: Hatanın nerede olduğunu ve cok kısa bir komut özeti gönderecektir.
Mail Server çok yetenekli bir programdır ve FTP yanında size dosya temelli pek çok hizmet sunar. Bilkent Mail Server hakkında daha ayrıntılı bilgiyi, 'bilserv@bilkent.edu.tr' adresine bir e-mail mesaji içinde HELP komutunu göndererek elde edebilirsiniz. Ayrıca,
send bilkent-arsiv.txt
end
satırlarını bu adrese gönderirseniz, Bilserv'i ve Bilkent Arşivlerini anlatan bir dökumana da erişebilirsiniz.

14. Grafik Arabirimli FTP ne demektir?
Klasik anlamda FTP yaparken, klavye ile bir takım komutlar yazarız. Son yıllarda geliştirilen bazı programlar kullanıcının bu komutları vermesine gerek kalmadan grafik bir ara birim ile daha kolay FTP yapmasına olanak tanırlar. FTP komutları ya pull-down/pop-up menülerden alınır; ya da tek bir fare tıklatması ile değisik FTP komutları icra edilir. Bu tip programlara bir örnek, PC/Windows altında çalışan, John Junod'un geliştirdiği WS_FTP'dir. (http://www.ipswitch.com 'dan alınabilir). Unix ortamında xftp/oftp/mftp, ftptool gibi programlar vardir. Gopher ve Web içinden yapacağınız FTP de bu tip FTP'lere benzer. Aşağıda, WS_FTP (sürüm 4.10) için klasik ekran düzeni görülmektedir. Sol taraftaki bilgiler yerel diske ait, sağ taraftakiler ise bağlandığımız yere aittir. Kullanıcı, menü sistemi yardımıyla dosya transferi ve bazı temel FTP operasyonlarını gerçekleştirir.


15. Türkiye'deki FTP merkezleri nerelerdir?
Bunların tam listesini Bilkent ve ODTÜ Web/Gopher'larında "Internet Services in Turkey" sayfalarında bulabilirsiniz. Pek çok yerel Web servisinde de, benzer şekilde, Türkiye'deki FTP merkezlerine linkler vardır.
Bazi FTP merkezlerini listelemek gerekirse,
ftp.metu.edu.tr ODTU arşivi(*) ftp.bilkent.edu.tr Bilkent Arşivi (**), ftp.ege.edu.tr Ege Arşivi, ftp.itu.edu.tr ITU Arşivi, ftp.boun.edu.tr Boğazici Üniv. Arşivi. Ayrıca, Internet servis sağlayıcılarının ve diğer pek çok internet bağlantısı olan kuruluşun FTP servisleri vardır (ftp.doruk.com.tr, DorukNet Arşivi gibi). Türkiye'deki bazı önemli FTP arşivleri ile ilgili bilgiler "Türkiye'deki İnternet Servisleri" kısmında daha ayrıntılı verilecektir.
(*) ftp.metu.edu.tr, dünyaca popüler bazı arşivleri bünyesinde tutmaktadır (mirroring). Bunlardan bazıları; sunsite-Linux, Simtel-msdos ve windows 3.1/95, uwp-games, cica, novell, microsoft, netscape, faq
(**) Bilkent Arşivi'nde Internet ile ilgili Türkçe/Ingilizce dökümantasyon, çok iyi bir TeX arşivi, PC programları, internet servis programlarının kaynak kodlari vb bulunmaktadır. Bilkent Arşivi'ni anlatan bir döküman ftp://ftp.bilkent.edu.tr/pub/INFO/Turkce/Internet/bilkent-arsiv.txt 'dan alınabilir. Aynı dökuman .ps (post script) ve .lj (laser jet), tex ve .dvi formatlarında da bulunabilir.

16. FSP nedir?
FSP (File Send Protocol ?), FTP'ye alternatif olarak geliştirilen bir protokoldür. FTP'ye olan en büyük üstünlüğü, yarıda kalan bir dosya transferi işlemine kaldığı yerden daha sonra devam edilmesine izin vermesidir. Hat hızları arttıkça bu protokol popüleritesini yitirmiştir.

17. FTP'nin Geleceği
Web istemcileri (listeleyici, browser) ilk çıktığı andan itibaren, standart URL-ler ile, gopher menülerine benzer bir yapı içinde FTP yapılmasına imkan tanımışlardır. Halen günümüzdeki en popüler FTP uygulamaları da böyledir. Eskiden metin bazlı bir sürü komutla yapılan FTP'ler yerini büyük çoğunlukla Web içinden menülü FTP lere, ya da grafik arabirimli FTP'lere terketmiştir. Web'in çok renkli ve entegre sistemi içinde dosya transferi de yerini almıştır ve gerek dosyaların arşivlerden listelenmesi, gerekse bunlar üzerinde çalışan tarama sistemleri Web ile bütünleşmeye başlamıştır. Önümüzdeki günlerde klasik anlamdaki FTP kullanımının yavaş yavaş azalacağını bekleyebiliriz.